Կարտիկամ | Kartikam | ||
| .
 Գտնվում է Ախալքալաքից 3,5 կմ արեւելք, Աբուլ վտակի աջակողմյան սարահարթին, ծովի մակերևույթից 1740-1790 մ բարձրության վրա: Գյուղամիջում պահպանված, 15-16 դարերով թվագրվող հայոց միջնադարյան գերեզմանոցը փաստում է առնվազն այդ ժամանակաշրջանից ի վեր Կարտիկամի հայաբնակ, բարգավաճ գյուղ լինելը: Հայտնի է, որ 1595 թ. գյուղից հարկվել է 20.000 ակչե հարկ: Ներկայիս բնակիչների նախնիները փոխադրվել են Արտահանի գավառի Վել գյուղից եւ հայաթափ Կարտիկամում հաստատվել 1829-1830 թվականներին: Կարտիկամի բնակչության թվաքանակի վերաբերյալ կան հետեւյալ տվյալները. 1595-ին` 13 տուն, 1884-ին` 758 բնակիչ, 1891 - 795, 1908 - 1273, 1912 - 1280, 1914 - 1557, 1915 - 1573, 1916 - 1632, 1987 - 2120, 2011 - պակաս քան` 2000:Երկրորդ աշխարհամարտին մասնակցած 200 կարտիկամցիներից 96-ը զոհվել է: Կարտիկամի եկեղեցական-ծխական դպրոցի հիմնադրման ստույգ տարեթիվն անհայտ է: 1891 թվականին այս դպրոցում ուսանել են ոչ միայն Կարտիկամի, այլ նաեւ հարեւան գյուղերի կաթոլիկ եւ առաքելական ծնողների զավակները: 1910 թվականին կատարվել է դպրոցական նոր շենքի հիմնադրումը:  1916 թվականին հիշյալ դպրոցը եղել է արական 43 աշակերտով, կրոնուսույցն էր Տեր-Միքայել Քոթանճյանը: ՍուրբԱստվածածին(Վերափոխման Սբ. Աստվածածնի) հայ-կաթոլիկ եկեղեցին հիմնադրվել է 1843 թվականին, բայց հետագայում մի քանի անգամ նորոգվել է, այդ է վկայում եկեղեցու գրությունը. ,,Ժողովրդապետական քարաշէն եկեղեցի, յանուն սբ. Աստուածածնի, 1843 ամի, ծախիւք ծխականաց, վերանորոգեալ յամի 1908,,: Հայտնի է, որ 1895 թ. ապրիլի 9-ին եկեղեցին փակվել է ծայրահեղ եւ վտանգավոր կերպով քայքայված լինելու պատճառով: Ստեղծված կացության մասին անմիջապես իրազեկում են Այսրկովկասի Հայ-կաթոլիկ վարչությանը:  1896 թվականին ապրիլի 28-ին ճարտարապետ Լ. Կրոպինսկին Կարտիկամի եկեղեցու վերակացու Հակոբ քահանա Իգիթխանյանցի եւ տանուտիրոջ օգնական Հակոբ Ղուլախսզյանցի ներկայությամբ արձանագրություն է կազմում այն մասին, որ եկեղեցու փայտակերտ սյուներն ու հատկապես թեքված պատերն այլեւս ի զորու չէին իրենց վրա պահելու բավականաչափ ծանր, հողածածկ տանիքը, որի պատճառով էլ եկեղեցու փակումը դրական է գնահատվել, իսկ մինչ նոր եկեղեցի կառուցելը որոշվում է ժամասացությունը կատարել դպրոցի շենքում: 1897 թ. մայիսի 10-ին հոգեւոր վարչությանն ուղղված դիմումով թույլտվություն էր խնդրվում ,,ի հիմանէ նոր եկեղեցի,, կառուցելու համար: Վերջապես 1900 թ. օգոստոսի 8-ին ՆԳ նախարարությունը տալիս է իր համաձայնությունը եկեղեցու կառուցման համար պայմանով, որ շինարարական ծախսերը պետք է հոգային բացառապես տեղի հայ-կաթոլիկները: 1906 թ. ձգձգվող շինարարական աշխատանքներն ավարտին հասցնելու ակնկալիքով թույլատրվել է Տիրասպոլի հռոմեադավան կաթոլիկների շրջանում մինչեւ 4000 ռ. գումարի չափով հանգանակություն կատարել: Հայտնի վերջին նորոգումներից մեկը (ծածկերի նորոգությունը) իրականացվել է 1916 թ.: 1915 թ. գյուղի ծխատեր քահանայի պաշտոնը վարում էր փոխավագ քահանա Տեր Միքայել Քոթանճյանը:   Կարտիկամում հատկապես ուշագրավ է եկեղեցուց 60 մ հյուսիս-արեւելք տարածված, ներկայումս Դումանյանների տնամերձ հողամասի սահմաններում ընդգրկված գյուղի հայոց միջնադարյան գերեզմանոցը, որտեղ պահպանված մի քանի խաչքարերն ու դրանց բեկորները թվագրվում են 15-16 դարերով: Հնավայրում պահպանված խաչքարերը, բացառությամբ մեկի, որը նաեւ արձանագիր է, տեղահան են ու կոտրատված: Ուշագրավ է 170 x 100 x 46 սմ չափերով մի խաչքար, որի ստորին մասում կա հեծյալի պատկերաքանդակ: Գեղաքանդակ խաչքարի մեկ այլ բեկոր ունի 87 x 80 x 16 սմ չափեր: Հնավայրում կան նաեւ խոյաձեւ տապանաքարեր:
| ||
| Просмотров: 3098 | | | ||
ՑՈՒՑԱԿ
Այցելուներ
Онлайн всего: 1
Гостей: 1
Пользователей: 0
Փնտրեք ձեզ
Եթե չգտաք ձեզ .
տեղադրեք լուսանկար կամ որևէ պատմություն գյուղի մասին
Վելի շեները» Կարտիկամ | Kartikam
Aleksan Kulakhszyan [aspara.ucoz.com] © 2025
